شرح و بررسی ابیات حکمی و اندیشه های اسلامی کعب بن زهیر

حکمت از دیر باز مورد توجه اعراب بوده است . اگر به اشعار دوره جاهلی نگاهی بیاندازیم،متوجه می شویم که شاعر ضمن مدایح یا مراثی و یا شکوه ها و عتاب های خود ابیات حکمت آمیزی سروده است،هرچند که محیط طبیعی و اجتماعیشان به آنان اجازه نمی داد که آراء خود را به صورت یک نظام عمومی ارائه دهند، اما باز هم به اصلاح جامعه خویش، اهمیت داده ودر فالب شعر سخنان حکیمانه ای سروده اند . باطلوع خورشید اسلام این حکمت ها رنگ وصبغه اسلامی به خود گرفت وهر چه بیشتر در راستای خدمت به جامعه اسلامی و اصلاح آن کمر همت بست.در این میان ،کعب بن زهیر از جمله شاعرانی است که به آوردن حکمت در اشعار خود ،علاقه نشان داد .او یکی از شاعران مخضرم می باشد که در ابتدا به دشمنی با اسلام پرداخت اما پس از زمانی کوتاه، اسلام آورد .پس از اینجا مفهوم واژه مخضرم بر ما معلوم می شود و آن به معنای درک دو دوره جاهلی و اسلامی است. در رساله حاضر سعی بر آن شده است که اشعار حکمی و اندیشه های اسلامی کعب بن زهیر مورد بررسی و شرح قرار داده شود. به این منظور ابتدا به معرفی عصر زندگی شاعر یعنی، روزگار جاهلی وصدر اسلام پرداختیم تا تصویری از وضعیت شعر و شاعری در این دوره ها پیش روی ذهن خواننده ترسیم گردد . سپس فصولی را به زندگی نامه کعب ومقدمه ای حول حکمت اختصاص دادیم و درفصل پایانی نیز به شرح و بررسی اشعار حکمی و اندیشه های اسلامی شاعر پرداختیم. متن دیوانی که در این رساله مورد بهره برداری قرار گرفته شده بر اساس جمع آوری سکّری،محمد فاروق،درویش الجویدی تنظیم شده است ، آن گاه هر بیت اعراب گذاری شده و لغات مهم آن همراه با ترجمه و شرح ابیات و نیز ذکر نکات نحوی و بلاغی ابیات که در زیر همان بیت به فارسی نگاشته شده است. روندی که این رساله طی کرده است ،خواننده را متوجه این نکته می کند که کعب از ارشادات پدرش در زمینه شعر بهره ها برده است و قدم در مسیر وی نهاده و تا حد زیادی از وی تأثیر پذیرفته است، دیگر آن که اسلام کعب ،اسلام حقیقی بود تا آن جا که در اندیشه های اثر گذاشت و نتیجه آن در تغییر مضمون شعری و نحوه گزینش الفاظ ،هویدا است و دلیل دیگر ادعای ما آن است که در میان اشعار وی به حکمت و اندیشه هایی باز برخورد می کنیم که رد پای اسلام و قرآن وحدیث در آن نمود دارد. واژگان کلیدی:عصر جاهلی- حکمت و اندیشه های اسلامی-تحلیل واژگانی- اشارات نحوی وبلاغی-شرح ابیات